oude tijden herleven

Enthousiasme, maar ook onrust, wantrouwen en actie. Niets nieuws in Bergen aan Zee. Of waar wel, wanneer ambitieuze ondernemers of instanties nieuwbouw aankondigen? Zoals nu de plannen rond Nieuw Hotel Bergen.

Oude tijden herleven. Duik de geschiedenisboeken in en lees dat in de jaren 70 en 80 veel verschillende plannen klaarliggen voor Bergen aan Zee. Waarvan maar weinig overleven. Een kleine reconstructie, kortom, van de bouwgeschiedenis van een oorspronkelijk elitair duindorp.

Nieuw dorp

De roerige sixties – 1965: Bergen aan Zee. Ongekend bestemmingsplan, passend in de tijd van nieuw elan en ambitie. Gemeente en bouwers zijn klaar voor de ontwikkeling van een volwaardig nieuw dorp. Prachtig gelegen tussen de duintoppen van vrijwel ongeschonden natuurgebied. Met alle daarbij horende faciliteiten – scholen, winkels en andere voorzieningen. Op het mooie Engelse Veld staan 400 woningen gepland.

Geen aantasting

Het pakt anders uit. De stem van Bergen aan Zee wordt gehoord. Gesteund door nieuwe planologische inzichten. Een groot aantal plannen haalt het definitief niet. Het unieke kleinschalige karakter van het dorp moet blijven. Aantasting van de natuur en het duinlandschap door de gewraakte bouwplannen wordt afgewezen.

Eentonigheid

Tot vreugde van veel betrokkenen stemt de gemeenteraad bijna 30 jaar later – 1994 – voor de bouw van ‘maar’ 80 woningen. Zowel de maat als eentonigheid stonden oude ideeën in de weg. De Raad van State keurt in 1995 de bouw van 74 huizen goed. Ook: het Engelse Veld krijgt in de Natuurbeschermingswet van 1995 het predicaat ‘ecologisch zeer waardevol’ en de bestemming natuurgebied. Veel opluchting in de kleine gemeenschap van Bergen Zee. Het beheer gaat naar het PWN.

Springer & Berlage

De toenmalige basis van de stedenbouwkundige structuur in Bergen aan Zee valt uiteen in twee kwaliteiten: de Springer-kwaliteit en de Berlage-kwaliteit.

Springer staat voor:

• organische vormgeving
• golvende wegen in duinlandschap met vrijstaande villa’s
• Zeeweg als typisch voorbeeld van Springers landschappelijke Engelse (!) stijl
• gedeeltelijke parkbestemming
• behoud van centraal weidegebied

Dit plan is niet geheel uitgevoerd. De Zeeweg is nog steeds de enige provinciale toegangsweg naar Bergen aan Zee.

Berlage staat in Bergen aan Zee voor:

• Hollandse dorp
• huisjes met steile kappen aan rechte dorpsstraatjes
• kerk centraal
• groot en klassiek zeehotel als accent

Ook het ontwerp van Berlage is maar gedeeltelijk uitgevoerd.

Constant

Met alle uitbreidingen in Bergen aan Zee is de structuur, gebaseerd op principes en ideeën van Springer en Berlage, redelijk constant gebleven. Kenmerkend zijn de groene longen, omgeven door losse bebouwing en bijeengehouden door een stevig middenrif.

Ravage

Tijdens WO II zijn in Bergen aan Zee veel waardevolle gebouwen gesloopt ten behoeve van de Atlantic Wall. Het dorp is na de oorlog een grote ravage. Dat staat een natuurlijke groei, op basis van de plannen van Berlage en Springer, in de weg. Het markante en chique hotel Nassau Bergen wordt gesloopt. Een nieuw – het huidige – herrijst uit het puin

Cosmetisch pijnpunt

De bebouwing na de oorlog zorgt voor een verbrokkeld beeld – een cosmetisch pijnpunt. Karakteristiek gebouw dat nog steeds in het oog springt is Huize Glory, voorheen Bio Vakantieoord. De Horizon is een hoog en groot pand dat tot de verbeelding spreekt – gebouwd aan de zeezijde van de boulevard.

Verbindingen

Van de oorspronkelijke verbindingen met het achterland, de Zeeweg, het fietspad en de spoorlijn, zijn de laatste twee in elkaar opgegaan. Het centrale punt van Bergen aan Zee, het treinstation, is van de kaart verdwenen. De Zeeweg was en blijft de belangrijkste verkeersader.

Bergen aan Zee – altijd in ontwikkeling. Altijd behoedzaam. Altijd samenspel. Hotel Nieuw Bergen past naadloos in dit proces van de afgelopen 110 jaar – zuinig op waardevolle eigenschappen. Zoals de ongerepte natuur, het vredige dorpskarakter en een gastvrije mentaliteit.